Met een Fondation Leducq grant van zes miljoen dollar willen AMC-onderzoekers en collega’s uit Utrecht en de VS behandelingen ontwikkelen die plotse hartdood voorkomen.
Centraal staat onderzoek naar natriumkanalen in hartspiercellen die een cruciale rol spelen bij het hartritme. Deze kanalen regelen de aansturing van het hart via elektrische signalen.
Drie keer is scheepsrecht. Professor Connie Bezzina en haar collega-onderzoekers van het Hartcentrum probeerden tot drie keer toe de beurs binnen te halen om de rol van het natriumkanaal bij plotse hartdood te kunnen ontrafelen. En nu is het gelukt. “Van dat bedrag krijgt mijn groep ongeveer een miljoen dollar, waarmee we de komende vijf jaar in het AMC aan de slag kunnen. En door de samenwerking tussen Europese en Amerikaanse researchgroepen zal het onderzoek naar natriumkanalen in een stroomversnelling raken en veel sneller tot resultaten leiden. Maar dat is niet het enige belangrijke aspect van deze grant”, vertelt Bezzina, hoogleraar Moleculaire Cardiogenetica en Europees coördinator van het samenwerkingsverband.
Collega-onderzoeker Carol Ann Remme vult aan: “Een eis die Fondation Leducq stelt aan de ontvangers van de grant, is dat ze met het geld jonge onderzoekers opleiden. Die gaan op internationaal niveau samenwerken met andere wetenschappers. Ze bouwen hierdoor al vroeg in hun loopbaan een breed netwerk op, en dat geeft een impuls aan hun carrière. Hierdoor verzekeren we ons ervan dat we ook op de langere termijn een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het onderzoek naar plotse hartdood.”
Topje van de ijsberg
Plotse hartdood is al decennialang een onderzoeksgebied waarin het Hartcentrum een cruciale rol speelt. Al vele jaren geleden zagen Bezzina en Arthur Wilde, hoogleraar Cardiologie in het AMC, dat de natriumkanalen gemuteerd zijn bij mensen die aan plotse hartdood overlijden. Zo’n mutatie is erfelijk en is vaak al op jonge leeftijd fataal. Onderzoek was er op gericht om te kijken hoe je in hartspiercellen natriumkanalen kunt beïnvloeden om hartritmestoornissen te voorkomen. De beeldvorming en andere screeningstechnologieën waren voorheen niet verfijnd genoeg om tot in het kleinste detail naar die kanalen te kijken. “We zagen maar het topje van de ijsberg. In werkelijkheid is zo’n kanaal veel complexer dan we dachten”, vertelt Bezzina. “Daarom konden we hartritmestoornissen niet specifiek genoeg aanpakken.”
Sinds enkele jaren zijn die technieken er wel en kunnen de wetenschappers op zoek gaan naar kleine moleculen die in staat zijn om natriumkanalen te beïnvloeden. Bezzina: “Er is bijvoorbeeld geavanceerde imaging-technologie die tot in het kleinste detail naar zo’n kanaal kan kijken. De technieken die we nu gaan gebruiken, laten ons zien wat op dit moment maximaal mogelijk is.”
Medicijnen
Waarom zijn die natriumkanalen zo belangrijk? Ze spelen de hoofdrol bij een normaal hartritme, legt Remme uit. Het natriumkanaal bepaalt voor een groot deel hoe een hartspiercel reageert op de elektrische prikkel die het hart tot pompen aanzet. Bepaalde hart- en vaatziekten en genetische afwijkingen beïnvloeden het functioneren van het natriumkanaal. Het gevolg: hartritmestoornissen die kunnen leiden tot plotse hartdood.
Bij ongeveer de helft van de mensen die aan een hart- en vaatziekte overlijden, is sprake van plotse hartdood. De onderzoekers hopen uiteindelijk medicijnen te vinden die de natriumkanalen zodanig beïnvloeden dat er geen hartritmestoornis optreedt. Maar dan moeten ze eerst meer te weten komen over de kanalen: “Wat is precies hun functie in verschillende delen van de hartspiercel, hoe komen die kanalen daar, en hoe kunnen we ze beïnvloeden? We zijn nu eindelijk in staat om in detail te bepalen welke processen een rol spelen bij het slecht functioneren van natriumkanalen, zodat we nieuwe aangrijpingspunten kunnen vinden om plotse hartdood te voortkomen.”
Meer informatie over de beurs op de website van Fondation Leducq.
Tags bij dit artikel:
/G_650_154.jpg)
/G_650_038.jpg)
/a_650_1829.jpg)
/d_650_0302.jpg)
/G_650_147.jpg)
