In 2023 128.000 nieuwe kankerpatiënten gediagnostiseerd

Het stadium bij diagnose wordt vanaf 1989 landelijk vastgelegd in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR)

In 2023 werd bij 128.000 nieuwe patiënten kanker vastgesteld, 2.000 meer dan in 2022. De stijging ten opzichte van 2022 is volgens verwachting (zie ons Trendrapport kanker in 2032) op basis van de bevolkingstoename en het groeiende aandeel ouderen in de bevolking. Op dit moment leven ruim 900.000 mensen met kanker in Nederland. In de nieuwe cijfers is ook gekeken naar het stadium van diagnose. Daaruit blijkt dat er grote variatie is bij de verschillende kankersoorten in welk stadium de diagnose wordt gesteld. 

Stadium bij diagnose
Het stadium bij diagnose wordt vanaf 1989 landelijk vastgelegd in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). Deze informatie is te raadplegen op NKR Cijfers. De stadiumverdeling is verwerkt tot en met 2022, voor 2023 zijn deze gegevens nog niet beschikbaar. Kanker van de schildklier en het baarmoederlichaam, alsmede melanoom worden vaak (in ongeveer 70%) in een gunstig stadium ontdekt; bij kanker van de borst, baarmoederhals, prostaat en nier is dat ongeveer de helft. Bij kanker van de slokdarm, maag, galwegen en alvleesklier is dat maar in ongeveer 10% van de diagnoses het geval.

Het stadium is een maat voor de uitgebreidheid van de ziekte. In de NKR wordt het stadium gestandaardiseerd vastgelegd volgens de internationale TNM-classificatie, waarbij gegevens worden vastgelegd over grootte/doorgroei in het orgaan waar kanker is ontstaan (de T-categorie van de TNM), alsmede over uitzaaiingen in lymfeklieren (de N-categorie) en andere organen (de M-categorie). Deze gegevens worden gecombineerd tot vier groepen: stadium I (gunstig), stadium II (redelijk gunstig), stadium III (redelijk ongunstig) en stadium IV (ongunstig). Het stadium bepaalt in grote lijnen welke behandeling een patiënt krijgt en is ook een voorspeller van de kans om de ziekte te overleven.

Bij veel vormen van kanker is de verdeling naar stadium de afgelopen decennia niet veel veranderd, omdat het moment waarop symptomen optreden niet is veranderd. Bij een aantal soorten kanker is het aandeel ongunstig stadium gestegen, bij longkanker bijvoorbeeld van ruim een kwart in 1989 naar bijna de helft in 2022. Dit lijkt een negatieve ontwikkeling, maar in de afgelopen decennia zijn de technieken om uitzaaiingen op te sporen sterk verbeterd. Hierdoor kan bij steeds meer patiënten het ‘werkelijke’ stadium worden bepaald en een passende behandeling worden aangeboden. Kanker van de schildklier en het baarmoederlichaam, alsmede melanoom worden vaak (in ongeveer 70%) in een gunstig stadium ontdekt; bij kanker van de borst, baarmoederhals, prostaat en nier is dat ongeveer de helft. Bij kanker van de slokdarm, maag, galwegen en alvleesklier is dat maar in ongeveer 10% van de diagnoses het geval. Het bevolkingsonderzoek heeft bij borst- en darmkanker het aandeel vroegere diagnoses verhoogd. Bij borstkanker steeg het aandeel gunstig stadium van 28% eind jaren ’80 naar 45% in 2022. Bij darmkanker was er een stijging van 19% naar 25%. Ook bij melanoom en prostaatkanker is het aandeel gunstig stadium toegenomen.

Kanker aan inwendige organen vaak laat opgespoord
Of kanker in een gunstig stadium wordt ontdekt hangt vooral af van het vroegtijdig optreden van symptomen, zoals een zichtbare huidafwijking (huidkanker), een knobbel die je kunt voelen (bijvoorbeeld in de borst, schildklier of zaadbal) of bloedverlies. Ook bevolkingsonderzoeken dragen bij aan vroege opsporing. Kanker die ontstaat in een van de inwendige organen geeft vaak pas laat symptomen die vaak algemeen van aard zijn en waarbij een relatie met kanker niet meteen wordt gelegd. Hierdoor wordt de ziekte bij een aanzienlijk deel van de patiënten met kanker van de long, maag, slokdarm, galwegen, alvleesklier en eierstok in een ongunstig stadium ontdekt.  

Veranderingen in NKR cijfers 
In NKR cijfers hanteren we voor het eerst de internationale afspraak om niet-invasieve tumoren in de blaas en overige urinewegen mee te tellen bij het totale aantal kankergevallen in deze organen. Dit is met terugwerkende kracht ingevoerd voor alle diagnosejaren vanaf 1989. Hierdoor lijkt de incidentie van blaaskanker fors gestegen (in recente jaren met zo’n 3.000 diagnoses per jaar). De trend is echter hetzelfde gebleven. Door deze aanpassing zijn onze cijfers beter vergelijkbaar met andere registraties. 

Verder wordt in de NKR Cijfers nu ook basaalcelcarcinoom (BCC) van de huid getoond. De incidentie van deze goed-behandelbare vorm van huidkanker is landelijk beschikbaar vanaf 2017. BCC van de huid wordt echter niet meegenomen in het totaal van huidkanker en ook niet in het totaal van alle kankersoorten. 

Activiteiten op Wereldkankerdag 2024
Op en rond Wereldkankerdag openen organisaties in het hele land hun deuren om te laten zien wat zij voor mensen met kanker en hun naasten kunnen betekenen. Van een lezing over een behandelmethode tot een luisterend oor, en van een fit-challenge tot wandelcoaching.  

Ontdek alle activiteiten die speciaal voor Wereldkankerdag zijn georganiseerd op https://kanker.nl/wereldkankerdag.

Kijk hier voor verdere informatie

Bron: IKNL

Tags bij dit artikel:

• kanker
• diagnose
• IKNL
• kankerpatiënten
• kankersoorten
• Wereldkankerdag
• Nederlandse Kankerregistratie