Wat je in de samenleving ziet, zie je ook terug op de werkvloer

Het aantal medewerkers in de verpleeghuissector is in 2021 weer gegroeid ten opzichte van voorgaande jaren. Ook het gemiddeld aantal FTE per cliënt is toegenomen. Dat de sector er weer in is geslaagd om meer mensen aan te trekken is mooi. Maar met de maatregelen van het kabinet in combinatie met de vergrijzingsgolf die op ons afkomt, moeten we anders gaan kijken naar de inzet van medewerkers en de verdeling over cliënten. Anja Jonkers en Jolanda Meijer, beide lid van de kerngroep Wonen & Zorg bij ActiZ, duiden enkele cijfers uit het onderzoek.

Personeelssamenstelling verpleeghuizen 2021

Bekijk de visuele weergave. In deze infographic staan de gewogen gemiddelden per indicator over de jaren 2021, 2020 en 2019.

Lees het volledige rapport van Dageraad Advies in opdracht van ActiZ

ActiZ kijkt elk jaar naar de ontwikkeling van de personeelssamenstelling in verpleeghuizen. Sinds 2018 moeten verpleeghuisorganisaties verplicht gegevens hierover aanleveren aan het Zorginstituut. In opdracht van ActiZ, analyseert Dageraad advies deze gegevens. Ook dit jaar is het aantal medewerkers in verpleeghuizen gegroeid. In totaal kwamen er 16.500 medewerkers bij. Met een stijging naar 1,07 in 2021 (in 2020 was het 1,04) zien we ook dit jaar dat het aantal medewerkers per bewoner is gestegen. Nog steeds heeft iedere bewoner dus gemiddeld een ‘eigen’ medewerker. Ook het aantal leerlingen nam toe. Gemiddeld was in 2021 9 procent van de ingezette medewerkers leerling, dit was in 2018 nog 6 procent.

Implementatie kwaliteitskader
Anja Jonkers, districtsdirecteur bij Careyn: ‘Dat de personeelsbezetting in de verpleeghuiszorg de afgelopen jaren sterk is toegenomen, komt door de implementatie van het huidige Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg. Het nieuwe kwaliteitskader dat nu ontwikkeld wordt, krijgt een andere focus. Daar ben ik blij mee, want uiteindelijk gaat het erom dat we ouderen een goede oude dag bezorgen. Dat betekent maatwerk, want ouderen willen niet allemaal hetzelfde. We moeten uitgaan van betekenisvolle zorg waarbij we onze beschikbare mensen zo goed mogelijk inzetten.’

Grote uitstroom
Het gemiddelde uitstroompercentage was in 2021 19,6 %. Dat is hoog, en ook hoger dan in voorgaande jaren. Toch is Jolanda Meijer, bestuurder bij Stichting Ouderenzorg Noord-Beveland, hier niet pessimistisch over. ‘Het is belangrijk dat we dit cijfer juist duiden. Bijna 20% uitstroom lijkt veel, maar mensen vertrekken over het algemeen niet omdat ze het werk niet leuk vinden maar vanwege hun pensioen.

Daarnaast blijven de meeste mensen die vertrekken bij hun werkgever wel binnen de sector.’ Uit het eerder verschenen Branchebeeld 2021 bleek dat medewerkers in de VVT-sector trots zijn op hun zinvolle werk en een gemiddeld cijfer van 8,9 geven. ‘Ondanks dat de werkdruk hoog is, gaven zorgmedewerkers aan gemotiveerd te blijven’, aldus Meijer.

Mobiliteit zorgt voor nieuwe energie
‘Als werkgever is het natuurlijk jammer als medewerkers vertrekken, zeker met de personeelstekorten die er zijn. Maar zolang ze in de ouderenzorg blijven, zie ik dat toch ook als een positieve ontwikkeling. Nieuwe mensen brengen ook nieuwe energie en inzichten, en dat is goed voor iedere organisatie. Mobiliteit is belangrijk en zeker als je jonge mensen in de sector wilt aantrekken en behouden, moeten hier voldoende mogelijkheden voor zijn.’

Minder vrijwilligers
Het gemiddeld aantal vrijwilligers per medewerker is met 6% gedaald. ‘Dat is een forse afname en ook zorgwekkend,’ vindt Anja Jonkers. ‘Informele zorg krijgt een steeds grotere rol bij het opvangen van de toekomstige zorgvraag. Ouderen wonen steeds langer thuis en mantelzorgtaken gaan alleen nog maar toenemen. 

Een groot deel van de medewerkers in de zorg zijn ook mantelzorger, dat betekent een dubbele belasting. Die rekening komt ergens te liggen. We horen, zien en voelen dat medewerkers het zwaar hebben. Tel daar de hoge werkdruk en de financiële situatie bij op - loon dat achterblijft, hoge energiekosten en de inflatie. Dat alles leidt tot een hoog verzuim. Ik maak me daar persoonlijk zorgen over, maar het is ook een maatschappelijke zorg. We hebben iedereen hard nodig.’

'Het is ook een maatschappelijke zorg. We hebben iedereen hard nodig.' Anja Jonkers \ Lid ActiZ-kerngroep Wonen & Zorg

Jonge medewerkers
Wat voor beide bestuurders voelt als een recente ontwikkeling, is de mentale toestand van jonge medewerkers. ‘Ook dat de jonge mensen het lastig hebben zien we terug. Hoe begeleid je die groep? We moeten als werkgevers goed naar het generatievraagstuk kijken. De nieuwe generaties staan anders in het leven en kijken anders naar werk,’ aldus Jolanda Meijer. ‘Laten we daar dan ook rekening mee houden, want we willen juist die groep ook bereiken.’