Betere behandeling van sepsis als het immuunsysteem van patiënten begrepen wordt

Twintig procent van de sterfgevallen wereldwijd houdt verband met sepsis, en op de intensive care is het doodsoorzaak nummer 1

We kunnen sepsis alleen beter behandelen als we het immuunsysteem van patiënten beter begrijpen. Daarom moeten onderzoekers meer gebruik maken van kunstmatige intelligentie en omics-technieken die een completer beeld van het immuunsysteem kunnen geven. Dat stellen onderzoekers van onder meer het Radboudumc in een overzichtsartikel, verschenen in The Lancet Respiratory Medicine. 

Twintig procent van de sterfgevallen wereldwijd houdt verband met sepsis, en op de intensive care is het doodsoorzaak nummer 1. Sepsis wordt veroorzaakt door een combinatie van drie factoren: een infectie, uitval van organen, bijvoorbeeld de nieren of de longen, en een ontregelde reactie van het immuunsysteem. Als gevolg hiervan kunnen patiënten zo ziek worden dat ze op de intensive care terechtkomen. Daar overlijdt ongeveer een derde van de patiënten.  

Er is nog geen goede behandeling van sepsis, vertelt onderzoeker Matthijs Kox. ‘We hebben antibiotica waarmee we de infectie aanpakken, maar verder hebben we alleen ondersteunende therapieën. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kunstmatige beademing als de longen niet meer goed werken, of aan nierdialyse als er sprake is van nierfalen. Maar tot nu toe is er geen medicijn dat bewezen effectief is tegen sepsis.’  

Kox en zijn collega's focussen zich in hun onderzoek op ons immuunsysteem. Belangrijk volgens Kox, omdat we nog te weinig snappen van de ontregelde afweerreactie. ‘Een infectie en uitval van organen zijn vrij gemakkelijk vast te stellen, maar dat geldt niet voor de status van het immuunsysteem. Dat is nog grotendeels een black box voor ons.’ 

Overreactie of verlamd raken 
Bij sepsis kunnen namelijk twee dingen gebeuren: het immuunsysteem kan heel hard gaan werken, en zo een heftige overreactie geven waardoor organen uitvallen. Maar wat ook kan gebeuren, is dat het immuunsysteem juist verlamd raakt, en niks meer doet. Dan wordt de infectie niet opgeruimd en komen er vaak extra infecties bij, bijvoorbeeld van schimmels waar gezonde mensen helemaal geen last van hebben. Deze infecties zijn vaak moeilijk te behandelen. 

Hoe kunnen we de status van het immuunsysteem beter in kaart brengen? Dat is de grote vraag waar Kox en zijn collega's zich op richten. Binnen het Europese samenwerkingsverband EGIS, dat zich richt op onderzoek naar het immuunsysteem bij sepsis, probeert hij deze vraag te beantwoorden. In een recente publicatie in The Lancet Respiratory Medicine bespreken ze de waarde van verschillende markers in het bloed en roepen op tot meer onderzoek met moderne omics-technieken. Hiermee kan, met behulp van kunstmatige intelligentie, een breed beeld worden verkregen van het immuunsysteem. 

Niet één vorm van sepsis
De auteurs van het artikel stellen dat sepsis te lang is beschouwd als homogeen syndroom, waarbij iedereen op dezelfde manier behandeld wordt. Kox: ‘Gelukkig is die gedachte nu achterhaald. Sepsis heeft zoveel vormen. Je kunt het krijgen door een longontsteking, maar ook door een blaasontsteking of een eenvoudig wondje aan de voet. En de ontregeling van het immuunsysteem is ook bij iedereen een beetje anders.’ Hij maakt de vergelijking met kanker: ‘Oncologen behandelen ook niet alle tumoren op dezelfde wijze. Blaaskanker pak je anders aan dan borstkanker. En binnen die soorten kanker is er nog veel variatie. Daarom bepalen de oncologen eerst de kenmerken van de tumor, en op basis daarvan volgt een therapie.’ 

Deze kant moet het ook op met sepsis, aldus Kox. Het doel van zijn onderzoek is snellere en betere herkenning van de toestand waarin het immuunsysteem zich bevindt: werkt het te hard of is het juist verlamd, en waardoor komt dit? ‘Als we dit in de acute setting op de IC snel kunnen vaststellen, dan kunnen de artsen patiënten beter helpen. De medicijnen hebben we. We weten alleen nog niet wie we wanneer welk middel moeten geven.’ 

Bron: Radboudumc

Tags bij dit artikel:

• Radboudumc
• Intensive Care
• doodsoorzaak
• immuunsysteem
• sepsis
• kunstmatige intelligentie
• homogeen syndroom